dr hab. Andrzej Borowiec

Wszechświat jako układ dynamiczny

Dynamikę powszechnie przyjętego i bazującego na (zmodyfikowanej stałą kosmologiczną) teorii Einsteina matematycznego modelu ewolucji Wszechświata, tzw. LCDM modelu, można analizować w terminach jednowymiarowych układów dynamicznych typu newtonowskiego i wizualizować za pomocą portretów fazowych. Ten bardzo prosty, dwuskładnikowy model (ciemna energia i ciemna materia) zadziwiająco dobrze dopasowuje się do ciągle powiększającego się zasobu coraz bardziej precyzyjnych astrofizycznych danych i opisuje ewolucję wszechświata od epoki uwolnienia promieniowania (last scattering) po dzień dzisiejszy. Powstaje pytanie czy również pozostałe elementy tzw. standardowego modelu kosmologicznego można modelować takimi układami dynamicznymi. W tym kontekście omówię niektóre modele kosmologiczne oparte na zasadzie wariacyjnej Palatiniego.